Vandaag las ik in een artikel op de Volkskrantsite dat Amsterdammers onbeleefd zijn. Een Amerikaans team van Readers Digest had in diverse steden tests gedaan, en zowaar was New York de meest beleefde stad. Dat lijkt me een uitstekend bewijs van de invloed van de cultuur van de onderzoeker op zijn onderzoek.
Want wat is beleefdheid? Het is duidelijk dat ze daar in China een hele andere definitie bij hebben dan ik gewend ben. Ik hoorde ook van een Chinese student die in Nederland gestudeerd had, dat Nederlanders zo onbeleefd waren. En dat terwijl Chinezen zich juist vaak uiterst onbeleefd gedragen. In mijn optiek dan. Waarschijnlijk vallen de dingen die zij doen om beleefd te zijn, mij niet eens op, of vind ik ze irritant. Andersom zal hetzelfde gelden.
Westerlingen kunnen vrij snel ‘boos’ worden. Je zegt heel makkelijk tegen een goede vriend: “Joh, snap je dat nou nog niet!” In China blijf je lief glimlachen, haal je adem en vertel je rustig je verhaal voor de 10e keer opnieuw. Westerlingen worden ook boos als mensen tegen ze aanlopen. Een Chinees negeert dat gewoon.
Chinezen kunnen overigens heel goed ‘niet’ reageren. Zoals ook de assistant professor van mijn afstudeeronderzoek. Toen ik hem vroeg of hij de volgende keer op een stoel wilde blijven zitten tijdens het onderzoek, wachtte hij tot ik klaar was met praten, en liep hij weg. Dan heb ik toch de neiging om boos te worden, hem bij z’n kraag te pakken, hem recht in de ogen te kijken, en te zeggen: “Hoor je wel wat ik zeg!” En zie daar, wat een ontzettende westerling ik ben. Het zou ook totaal geen nut hebben. Hij zou schrikken, denken: “Ze is gek geworden!” Een van mijn studenten zou direct een glaasje water voor me gaan halen. De rest zou me glazig aan blijven staren.
Normaal gesproken zie ik mezelf niet als erg agressief, maar ik merk in Oost-Azië pas hoe vaak ik geagiteerd wil reageren. Ik herinner me dat ook nog van Thailand. Ik had een keer m’n fototoestel meegenomen naar school (toen nog alles analoog was). Toen ik zei dat ik m’n camera bij me had, vroeg een medeleerling: “Oh leuk, heb je ook een fotorolletje?” Ik zei: “Ja natuurlijk, anders heeft het toch geen nut om m’n camera mee te nemen!” Ik had tien paar onbegrijpende ogen op me gericht.
Mocht je dus ooit naar deze regio komen, en in contact komen met de lokale bevolking, hou dat dan in gedachten. Bedenk hoe een ontzettend lompe westerling je bent. De reactie in bovenstaande situatie had moeten zijn: “Ja, ik heb ook een rolletje bij me! Dus dan kunnen we foto’s maken. Yeeey!” Iedereen blij.
Blijven glimlachen, en probeer je ergernis niet te tonen. Het heeft geen zin, geloof me.